Aby mieć pewność, że nasz telewizor, komputer czy pralka nie ulegną awarii elektrycznej należy stosować nowoczesne, solidne zabezpieczenia. Tradycyjne bezpieczniki w wielu przypadkach mogą okazać się niewystarczające. Jaka jest rola bezpieczników w domowej instalacji elektrycznej? Jakie korzyści wynikają z zamontowania ich?
Bezpieczniki służą do zabezpieczania instalacji elektrycznych przed ewentualnymi zwarciami oraz przeciążeniami. Można powiedzieć, że dzięki nim rozwinęła się elektroenergetyka. Fizyk Thomas Edison uważany jest za ojca bezpieczników. Dużo wcześniej również zajmowano się bezpiecznikami. Jako przykład można podać publikację Edwarda Nairne, który w 1773 opisał zachowanie przewodu pod wpływem dużego impulsu elektrycznego. Jednak w ostateczności to Thomas Edison opatentował bezpiecznik w 1880 roku. Od tego momentu zaczęto budować wiele typów bezpieczników, które mają uniwersalne zastosowanie w wyspecjalizowanych urządzeniach.
Parametry techniczne
Ich wartości znamionowe zaczynające się od kilku miliamperów i woltów, aż do kilkunastu amperów i kilkudziesięciu kilowoltów. Wraz z nowoczesną technologią bezpieczniki zaczęły posiadać coraz lepsze parametry i być coraz mniejsze. Niewątpliwie posiadają więcej zalet niż wad. Ich głównym zadaniem jest ograniczenie dopływu prądu w razie awarii. Do głównych walorów bezpieczników należy: duża zdolność wyłączenia, ochrona obiektów przed skutkami cieplnymi oraz zwarciem. Proste dostosowanie ich w różnego rodzaju systemach elektroenergetycznych, szybka identyfikacja. Ponadto likwidują uszkodzenia obwodu elektrycznego poprzez wymianę wkładki bezpiecznikowej. Ze względu brak elementów ruchomych cechują się nieskomplikowaną budową, znacząco obniżają zwarcia w obwodach, wykorzystujących silniki elektryczne.
Do zalet bezpieczników niewątpliwie zaliczyć można: szybkość działania, krótki czas zwarcia, ograniczenie prądów zakłóceniowych, niewielki rozmiar, a przy tym cichą pracę. W razie awarii urządzenia powodują odcięcie prądu oraz koordynują zabezpieczenia. Ze względu na znormalizowaną charakterystykę instalacji elektrycznej dopasowują się praktycznie do każdego obwodu elektrycznego.
Budowa bezpieczników
Jeżeli chodzi o ich budowę, w praktyce wszystko zależy od budowy topika, intensywności chłodzenia i jego przeznaczenia. Ich kształt jest bardzo zróżnicowany. Najczęściej stosowane są w topikach cienkie srebrne taśmy, aby zminimalizować gabaryty wkładek bezpiecznikowych. Istnieją również bezpieczniki szybko działające, których celem jest skrócenie czasu nagrzewnia się w przypadku zakłóceń instalacji elektrycznej. W tego typu bezpiecznikach topik naparowywany jest na podłoże ceramiczne.
Gdzie je stosujemy?
Różnorodność bezpieczników na rynku jest naprawdę duża. Można spotkać bezpieczniki ograniczające i piaskowe, ze względu na niezawodność zasilania oraz jakość przepływu energii. W takim przypadku montowane są w sieciach średniego napięcia, czyli sieciach SN generujących napięcie w graniach 1-60 kV. Oprócz tego wykorzystywanie w sieciach typu nN, czyli domowych o napięciu fazowym 230 V i częstotliwości 50 Hz. Dużą popularność zyskały bezpieczniki miniaturowe, które montowane są w samochodach w celu zabezpieczenia układów elektronicznych. Bezpieczniki są wykorzystywane są również w instalacjach przemysłowych, napędach, wyzwalaczach, transformatorach, silnikach, sprężarkach, przetwornicach i innych sprzętach gdzie generuje się prąd elektryczny (telewizor, lodówka, pralka czy komputer).